Πανίδα

Το νησί της Λέσβου λόγω γεωγραφικής θέσης, γεωλογικού υποβάθρου, ανάγλυφου και μεγέθους εμφανίζει ένα ιδιαίτερο πλούτο σε είδη πανίδας με βιογεωγραφική προέλευση και από τις τρεις ηπείρους στα όρια των οποίων βρίσκεται. Ακόλουθα γίνεται αναλυτικότερη περιγραφή των βασικών ομάδων ζώων που καταγράφονται εδώ, είτε εξαντλητικά (όταν τα είδη καλά μελετημένα και πεπερασμένου πλήθους) είτε περιγραφικά (για πολυπληθέστερες ομάδες για τις οποίες απαιτείται περαιτέρω έρευνα).

Πολύ ξεχωριστή είναι η παρουσία του Περσικού Σκίουρου (Sciurus anomalus), της «Γαλιάς» όπως ονομάζεται τοπικά, καθώς το είδος έχει ασιατική προέλευση και το νησί είναι το μοναδικό μέρος εμφάνισής του στην Ευρώπη!

Τα θηλαστικά της ξηράς αντιπροσωπεύονται από είδη όπως η Αλεπού (Vulpes vulpes), το Κουνάβι (Martes foina), η Νυφίτσα (Mustela nivalis), η Βίδρα (που έχει όμως καταγραφεί τελευταία το1996), ο Σκατζόχοιρος (Erinaceus concolor), η Χωραφομυγαλή (Crocidura leucodon), η Κηπομυγαλή (Crocidura suaveolens), η Ετρουσκομυγαλή (Suncus etruscus). Επίσης ο Λαγός (Lepus europaeus) και το Αγριοκούνελο (Oryctolagus cuniculus), ο Ασφάλακας (Nanospalax leucodon), ο Σκαπτοποντικός του Gunther (Microtus guentheri), ο Κρικοποντικός (Apodemus flavicollis), ο Βραχοποντικός (Apodemus mystacinus), ο Δασοποντικός (Apodemus sylvaticus), ο Σταχτοποντικός (Mus domesticus), ο Μαύρος Αρουραίος (Rattus rattus) και ο Καφέ Αρουραίος (Rattus norvegicus).

Επίσης, έχουν καταγραφεί πολλά είδη από Νυχτερίδες (Χειρόπτερα) με πολύ σημαντικές τις απειλούμενες και αυστηρά προστατευόμενες: Τρανορινόλοφο (Rhinolophus ferrumequinum), Μικρορινόλοφο (Rhinolophus hipposideros), Ρινόλοφο του Μπλάσιους (Rhinolophus blasii), Μεσορινόλοφο (Rhinolophus euryale), Ρινόλοφο του Μεχέλυ (Rhinolophus mehelyi), Τρανονυχτερίδα (Eptesicus serotinus), Πτερυγονυχτερίδα (Miniopterus schreibersii), Τρανομυωτίδα (Myotis myotis), Ποδαρομυωτίδα (Myotis capaccinnii) και Μικρομυωτίδα (Myotis oxygnathus).

Τέλος, στις θάλασσες και ακτές εμφανίζεται (και φωλιάζει) το πλέον απειλούμενο θηλαστικό της Ευρώπης η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus). Επίσης καταγράφονται τρία είδη δελφινιών, το Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus),το Κοινό Δελφίνι (Delphinus delphis) και το Ζωνοδέλφινο (Stenella caeruleoalba).

Στη Λέσβο εμφανίζονται 21 είδη Ερπετών από τα 76 της Ελλάδας.

Οι χερσαίες χελώνες αντιπροσωπεύονται από δύο είδη: την Ελληνική Χελώνα (Testudo graeca) και την Κρασπεδωχελώνα (Testudo marginata). Η τελευταία έχει εισαχθεί στο νησί και παρατηρείται σε πολύ μικρούς αριθμούς και σε συγκεκριμένες περιοχές. Δύο είδη είναι και οι νεροχελώνες που παρατηρούνται στη Λέσβο: η Γραμμωτή Νεροχελώνα (Mauremys rivulata) και η Στικτή Νεροχελώνα (Emys orbicularis). Και οι δύο ζουν σε υγροτόπους με γλυκό κυρίως νερό  όπως λίμνες, έλη, κανάλια, λιμνοδεξαμενές κ.ά.

Στις θάλασσες της Λέσβου εμφανίζονται και τα τρία είδη θαλάσσιων χελωνών της Ελλάδας: Χελώνα Καρέττα (Caretta caretta), Πράσινη Χελώνα (Chelonias mydas) και η Δερματοχελώνα (Dermochelys coriacea). Από αυτές μόνο η Χελώνα Καρέττα αναπαράγεται στη χώρα μας ενώ στη Λέσβο έχουν καταγραφεί απόπειρες φωλιάσματός της.

Από τα οκτώ είδη σαύρας της Λέσβου ιδιαίτερα είναι ο Οφίσωψ (Ophisops elegans) που εμφανίζεται μόνο στα Βαλκάνια, και η πρόσφατα θεωρούμενη νέο είδος Ανατολική Τρανόσαυρα (Lacerta diplochondrodes). Τα υπόλοιπα είδη που έχουν καταγραφεί είναι ο Τυφλίτης (Pseudopus apodus), το Κροκοδειλάκι (Stellagama stellio), ο Αβλέφαρος (Ablepharus kitaibelii), το Σαμιαμίδι (Hemidactylus turcicus), ο Κυρτοδάχτυλος (Mediodactylus kotschyi). Τα τελευταία χρόνια ανακαλύφθηκαν μικροί πληθυσμοί της Ταρέντολας (Tarentola mauritanica)- είδου σαμιαμιδιού της Αφρικής.

Στο νησί έχουν καταγραφεί 12 είδη φιδιών με πιο ιδιαίτερα την Οθωμανική Οχιά (Montivipera xanthina) που εμφανίζεται στη χώρα μας μόνο στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την ανατολική Θράκη, ο Έρυξ (Eryx jaculus) και το απειλούμενο Σπιτόφιδο (Zamenis situla). Άλλα είδη είναι το Νερόφιδο (Natrix natrix), το Λιμνόφιδο (Natrix tessellate), ο Έφιος (Dolichophis caspius), που τοπικά ονομάζεται «Λαφιάτης» (διαφορετικό όμως είδος από το Λαφιάτη της ηπειρωτικής χώρας), το Θαμνόφιδο (Eirenis modestus), η Σαΐτα (Platyceps najadum), το Αγιόφιδο (Telescopus fallax), ο Σαπίτης (Malpolon insignitus) και ο Ανήλιος (Xerotyphlops vermicularis). Πιο πρόσφατη προσθήκη στη λίστα των φιδιών του νησιού είναι το Λεβαντόφιδο (Hemorrhois nummifer).

Στο «νησί των υγροτόπων» εμφανίζονται πέντε είδη αμφιβίων (από τα 25 της Ελλάδας). Τρία είναι τα είδη φρύνων (που βγαίνουν και κυκλοφορούν μακριά από το νερό), ο Πρασινόφρυνος (Bufotes viridis), ο Χωματόφρυνος (Bufo bufo) (με πολύ λίγες παλιότερες καταγραφές) και ο Πηλοβάτης (Pelobates syriacus). Επίσης, δύο τα είδη βατράχων (ζουν όλη τους τη ζωή μέσα στο νερό), ο Ασιατικός Βάτραχος (Pelophylax bedriagae) και ο Ανατολικός Δενδροβάτραχος (Hyla orientalis).

Η Λέσβος θεωρείται «παράδεισος» για τρεις άλλες κατηγορίες παρατήρησης ιπτάμενων οργανισμών (πλην των πουλιών): για τις Λιβελούλες, τις Πεταλούδες και τις Άγριες Μέλισσες!

Οι Λιβελούλες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τους υγροτόπους γλυκού νερού (λίμνες, ποτάμια, ρέματα, ρυάκια, παράκτιους υγροτόπους και τεχνητές θέσεις συλλογής νερού) καθώς εκεί ολοκληρώνουν το μεγαλύτερο κομμάτι του βιολογικού τους κύκλου (αυγό, νύμφη)και μόνο το ενήλικο ζώο μπορεί να ζήσει μακριά από το νερό. Στο νησί έχουν καταγραφεί πάνω από 40 διαφορετικά είδη(όταν στην Ευρώπη παρατηρούνται 133) και ο κατάλογος συνεχώς μεγαλώνει με πιο σημαντικά τa Epallage fatime, Lestes macrostigma, Orthretrum taeniolatum, Trithemis annulata.

Ο πλούτος σε Πεταλούδες και Άγριες Μέλισσες συνδέεται σαφώς με τον αντίστοιχο πλούτο σε αγριολούλουδα πολλούς μήνες του χρόνου (πλην του χειμώνα). Έτσι έχουν καταγραφεί πάνω από 80 είδη Πεταλούδας στο νησί, αλλά τα είδη των καταγεγραμμένων Άγριων Μελισσών είναι εντυπωσιακά: πάνω από 550 (τόσα όσα σε μια χώρα της Κεντρικής Ευρώπης).

Το θαλάσσιο ασπόνδυλο Πίννα (Pinna nobilis) απειλείται πλέον σε όλη τη Μεσόγειο Θάλασσα με εξαφάνιση (προσβολή από παράσιτο). Μεγάλοι πληθυσμοί του όστρακου αυτού εντοπίζονταν στον Κόλπο Καλλονής και Γέρας και θέσεις εκτός αυτών περιμετρικά στο νησί, έχουν ήδη πληγεί και παρατηρούνται μεγάλες συγκεντρώσεις με εκβρασμένα όστρακά τους ειδικά στον Κόλπο της Καλλονής.

Η ιχθυπανίδα των ποταμών και ρυακιών της Λέσβου είναι εξίσου ιδιαίτερη. Δύο είδη «κρισίμως κινδυνεύοντα» η  Μπριάνα Λέσβου (Barbus pergamonensis)και ο Λεσβοβίνος (Oxynoemacheilus theophilii) και δύο «τρωτά» ο Ποταμοκέφαλος της Ανατολίας (Squalius cii)και ο Σμυρνοπετρόλευκος (Petroleuciscus smyrnaeus). Ο Λεσβοβίνος θεωρείται ενδημικό της Λέσβου (εμφανίζεται μόνο εδώ και πουθενά αλλού στον κόσμο!) ενώ τα υπόλοιπα είδη εκτός από το νησί εμφανίζονται σε ποτάμια της Δυτικής Μικράς Ασίας και λόγω απομόνωσης θωρείται πολύ πιθανό να είναι ο λεσβιακός πληθυσμός τους διαφορετικό είδος από το ασιατικό.

Στους υγροτόπους με υφάλμυρο νερό (αλυκές, λιμνοθάλασσες) εμφανίζεται και η Ζαμπαρόλα (Aphanius fasciatus), είδος ενδημικό της μεσογειακής περιοχής